พระที่นั่งพิมานรัตยา ที่สรงน้ำพระบรมศพ "พระพันปีหลวง"

พระที่นั่งพิมานรัตยา ตั้งอยู่ทางด้านทิศใต้ของพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท เชื่อมต่อถึงกันด้วยมุขกระสัน พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้สร้างขึ้นพร้อมกับพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท

โดยหมายกำหนดการ การถวายน้ำสรงพระบรมศพสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง วันอาทิตย์ที่ 26 ตุลาคม 2568 เวลา 17.00 น. 

พระที่นั่งพิมานรัตยา เป็นพระที่นั่งก่ออิฐถือปูน ทาสีขาว ยกพื้นสูง มีเสาลอยรับหลังคาโดยรอบ พระที่นั่งองค์นี้เชื่อมต่อกับพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทด้วยห้องโถงที่เรียกว่า "มุขกระสัน" 

ลักษณะเป็นห้องโถงยาวทอดยาวไปทางทิศใต้ เป็นพระที่นั่งยกสูง มีระเบียง 3 ด้าน คือ ด้านทิศตะวันออก ตะวันตกและด้านทิศใต้ รอบระเบียงเป็นเสาราย มีหลังคาเป็นชั้นลด 3 ชั้น ทรงไทยมุงด้วยกระเบื้องเคลือบสี มีช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ประดับ หน้าบันจำหลักรูปพระพรหมทรงหงส์ ซุ้มพระทวารเป็นซุ้มเรือนแก้วลายดอก

พระที่นั่งพิมานรัตยา ธรรมเนียม

เดิมพระที่นั่งพิมานรัตยา เป็นที่บรรทมของพระมหากษัตริย์ และเจ้านายชั้นสูง

และในระยะหลัง พระที่นั่งองค์นี้ได้เป็นที่สรงน้ำพระบรมศพของพระมหากษัตริย์ และพระมเหสี พระราชเทวี ในรัชกาลต่าง ๆ ด้วย

เช่น ในสมัยรัชกาลที่ 6 เมื่อสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนี เสด็จสวรรคต ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้จัดพระที่นั่งองค์นี้เป็นที่สรงน้ำพระบรมศพ ในรัชกาลที่ 9 โปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้จัดพระที่นั่งพิมานรัตยาเป็นที่สรงน้ำพระบรมศพสมเด็จพระบรมเชษฐาธิราช พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร เมื่อ พ.ศ. 2489

สรงน้ำพระบรมศพสมเด็จพระศรีสวรินทิรา บรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า เมื่อ พ.ศ. 2489 และสรงน้ำพระบรมศพสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินีในรัชกาลที่ 7 เมื่อ พ.ศ. 2527

และเมื่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช เสด็จสวรรคตก็ได้มีการถวายน้ำสรงพระบรมศพ ณ พระที่นั่งพิมานรัตยา ตามโบราณราชประเพณี

และปัจจุบันใช้เป็นที่ตั้งถวายน้ำสรงพระบรมศพ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง

ที่มา : หนังสือเรื่องพระเมรุมาศสมัยรัตนโกสินทร์ สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร