สุขภาพร่างกายของคุณแม่หลังคลอดก็สำคัญไม่แพ้ตอนตั้งครรภ์ ดังนั้นเมนูอาหารคุณแม่หลังคลอดจึงจำเป็นต่อการบำรุงร่างกายให้ฟื้นตัวและช่วยเพิ่มปริมาณน้ำนมให้เพียงพอต่อลูกน้อยด้วย
คุณแม่หลังคลอดควรรับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ เพื่อให้ร่างกายได้รับสารอาหารที่จำเป็นสำหรับการฟื้นตัว โดยเฉพาะอาหารที่มีโปรตีน คาร์โบไฮเดรต ไขมันดี วิตามิน และแร่ธาตุที่ครบถ้วน
เมนูแนะนำสำหรับคุณแม่หลังคลอด
การที่คุณแม่ได้รับอาหารเพียงพอ มีสุขภาพแข็งแรง ไม่เครียด น้ำนมจะเพียงพอสำหรับลูกน้อย แนะนำว่าคุณแม่หลังคลอดควรรับประทานผัก 5 ชนิดต่อไปนี้ เพราะมีฤทธิ์ช่วยเพิ่มปริมาณน้ำนม ได้แก่
1. หัวปลี
มีธาตุเหล็กมากช่วยบำรุงน้ำนมได้ดี เมนูแนะนำ คือ
- แกงเลียง
- ยำหัวปลี
- ทอดมันหัวปลี
- ต้มข่าไก่ใส่หัวปลี
- หัวปลีชุบแป้งทอด
- ต้มหัวปลีจิ้มน้ำพริก
...
2. ขิง
ช่วยขับเหงื่อขับลม ไล่ความเย็น แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ ช่วยเจริญอาหาร ซึ่งแม่หลังคลอดยังมีน้ำคาวปลาอยู่ การกินขิงจึงช่วยให้ร่างกายอบอุ่น เมนูแนะนำ ได้แก่
- มันต้มขิง
- ปลาผัดขิง
- เต้าฮวยน้ำขิง
- ดื่มน้ำขิงอุ่นๆ แทนน้ำเปล่า
3. ใบกะเพรา
มีแคลเซียมและฟอสฟอรัสสูง แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ ขับลม บำรุงธาตุ เพิ่มน้ำนม เมนูแนะนำ ได้แก่
- กะเพราหมู ปลา ไก่ ไม่เผ็ด
- ต้มจืดใบกะเพราหมูสับ
4. ฟักทอง
อุดมไปด้วยวิตามินเอ ฟอสฟอรัส และเบต้าแคโรทีน เมนูแนะนำ คือ
- แกงเลียง
- ฟักทองนึ่ง
- ผัดฟักทองใส่ไข่
- ฟักทองแกงบวด
5. กุยช่าย
ทั้งต้นและใบ มีฤทธิ์ช่วยบำรุงน้ำนม เมนูแนะนำ ได้แก่
- กินสดร่วมกับผัดไทย
- กุยช่ายทอด
- ผัดกุยช่ายใส่ตับ
- กุยช่ายผัดกุ้ง
อาหารที่คุณแม่หลังคลอดควรเลี่ยง
ถึงแม้ว่าคุณแม่หลังคลอดควรรับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ แต่อาหารบางอย่างก็ควรหลีกเลี่ยง เพราะอาจส่งผลต่อสุขภาพของคุณแม่และลูกน้อย เพราะสามารถส่งต่อกันทางน้ำนมได้ เช่น
1. อาหารรสจัด
เช่น รสเผ็ด เค็มจัด หรือเปรี้ยวจัด เพราะทำให้รสชาติน้ำนมเปลี่ยนไป ส่งผลให้ลูกน้อยรู้สึกไม่สบายตัว หงุดหงิดง่าย ตื่นบ่อย
2. เครื่องดื่มแอลกอฮอล์
เนื่องจากมีฤทธิ์ต่อจิตประสาท เมื่อแอลกอฮอล์เจือปนผ่านไปกับน้ำนมและเข้าสู่ร่างกายของทารก อาจส่งผลต่อพัฒนาการทางด้านสมองของลูกและสุขภาพของคุณแม่
3. อาหารทะเล
ถึงแม้ว่าจะมีประโยชน์ แต่คุณแม่หลังคลอดที่ให้นมลูกควรเลี่ยง เพราะอาหารทะเลบางชนิดอาจมีการปนเปื้อนของสารปรอท ซึ่งหากส่งผ่านไปยังน้ำนม อาจมีผลต่อระบบประสาทและพัฒนาการของทารกได้
...
4. อาหารปรุงไม่สุก และอาหารค้างคืน
เป็นอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการน้อย เสี่ยงต่อการปนเปื้อนของเชื้อจุลินทรีย์ อาจทำให้เกิดภาวะติดเชื้อจนมีอาการท้องเสียหรืออาหารเป็นพิษตามมาได้
5. ผลไม้รสเปรี้ยว
ผลไม้รสเปรี้ยวบางชนิดจะมีกรดสูงอาจทำให้ลูกน้อยเกิดอาการมีอาการจุกเสียด แน่นท้อง รู้สึกไม่สบายตัว มีอาการคันตามผิวหนังหรือเป็นผื่นผ้าอ้อมได้ คุณแม่ที่ต้องการเพิ่มวิตามินซีในน้ำนม แนะนำให้กินสับปะรดหรือมะม่วงแทนก็ได้ค่ะ
6. นมวัว
เพราะในนมวัว มีสารที่ทำให้เกิดโรคภูมิแพ้ ซึ่งเป็นสาเหตุหลักที่ทำให้เด็กเกิดอาการกรดไหลย้อน หรืออุจจาระผิดปกติ และมีปัญหาน้ำหนักตัวเพิ่มมากผิดปกติได้ การได้รับนมวัวผ่านทางนมแม่ ก็อาจส่งผลทำให้เด็กแพ้นมวัวได้ตั้งแต่แรกคลอด
7. ชา กาแฟ และเครื่องดื่มคาเฟอีน
การดื่มหรือกินอาหารที่มีคาเฟอีนสูง อาจรบกวนการนอนหลับของทารกที่กินนมแม่ได้ แต่ถ้าหากต้องการดื่มคาเฟอีน หรือกินอาหารที่มีคาเฟอีน ควรจำกัดไว้เพียง 1-2 แก้วต่อวัน
8. อาหารประเภทนมถั่วเหลือง ข้าวสาลี ข้าวโพด และถั่ว
เป็นกลุ่มอาหารที่มีโปรตีนสูง อาจทำให้ลูกมีอาการแพ้ เช่น มีผื่นคัน หายใจเสียงดัง เป็นลมพิษ หรือมีอาการทางระบบทางเดินอาหาร ลูกอาจมีอาการท้องอืด มีแก๊สในกระเพาะ หรือมีอาการท้องเสีย
...
ทารกหลังคลอดเป็นช่วงวัยที่จำเป็นต้องได้รับนมแม่มากที่สุด เพราะนมแม่เป็นสารอาหารที่ดีที่สุดสำหรับร่างกายลูกน้อย นอกจากมีโปรตีนสูงซึ่งดีต่อการเจริญเติบโตของลูกแล้ว ยังมีสารอาหารมากกว่า 300 ชนิด มีสารทำลายเชื้อโรค ช่วยให้ย่อยง่าย ดูดซึมได้ดี ขับถ่ายสะดวก ท้องไม่ผูก
ที่สำคัญคือนมแม่มีภูมิคุ้มกันโรค ช่วยป้องกันการเจ็บป่วยหลายชนิด ช่วยลดความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะภูมิแพ้ เช่น โรคหวัด ท้องเสีย และโรคภูมิแพ้ต่างๆ นอกจากนี้ขณะที่ดูดนมแม่ ลูกยังจะได้สัมผัสความรักความอบอุ่นในอ้อมกอดของแม่อีกด้วย
ที่มา : รพ.นครธน, รพ.วิภาวดี, รพ.บีเอ็นเอช, รพ.วิชัยเวช
...