ทุกคนต่างวาดฝันถึงอิสรภาพทางการเงิน และความมั่นคงในอนาคต แต่ในความเป็นจริง การเริ่มต้นออมเงินและรักษาวินัยอย่างสม่ำเสมอ กลับกลายเป็นความท้าทายที่ใหญ่หลวง
คำถามที่มักเกิดขึ้นในใจคือ "เราอยากมีเงินเก็บ แต่ทำไมถึงเก็บไม่ได้สักที ?"
จากการสำรวจทักษะทางการเงินของคนไทยโดยธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) ร่วมกับสำนักงานสถิติแห่งชาติ ปี 2567 ชี้ให้เห็นภาพที่น่ากังวลว่า แม้ร้อยละ 87.5 ของคนไทยจะระบุว่ามีการออม แต่ปัญหาที่แท้จริงคือเงินออมเหล่านั้น "ไม่เพียงพอ"
ตัวอย่างที่ชัดเจนคือ มีคนไทยเพียงร้อยละ 22.4 เท่านั้นที่มีเงินออมเพียงพอสำหรับค่าใช้จ่าย 6 เดือนขึ้นไป ขณะที่ร้อยละ 14.4 ของครัวเรือนอยู่ได้ไม่ถึง 1 เดือนหากไม่มีรายได้เข้ามา
สถานการณ์นี้บ่งชี้ว่า เงินสำรองฉุกเฉินซึ่งเป็นรากฐานสำคัญของความมั่นคงทางการเงินของคนไทยยังอยู่ในสถานการณ์ที่น่าเป็นห่วง
ข้อมูลจากผลสำรวจโดยศูนย์พยากรณ์เศรษฐกิจและธุรกิจและสถาบันยุทธศาสตร์การค้า มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย ในปี 2567 สะท้อนให้เห็นภาพที่น่าตกใจว่า กลุ่มตัวอย่างที่เป็นนักเรียนนักศึกษาส่วนใหญ่ถึงร้อยละ 65 “ไม่มีการออมเงินหรือการลงทุนเลย“
ปัจจัยของสถานการณ์นี้มีหลากหลายมิติ ประการแรก คือ พฤติกรรมการใช้จ่ายของคนรุ่นใหม่ที่ได้รับอิทธิพลจากสื่อสังคมออนไลน์อย่างมาก ทำให้เกิดแนวคิด “รสนิยมสูงสวนทางกับรายได้” การซื้อความสุขเล็ก ๆ น้อย ๆ บ่อยครั้ง เมื่อรวมกันแล้วกลับเป็นยอดที่สูงจนกัดกร่อนเงินเก็บโดยไม่รู้ตัว
การวางแผนทางการเงินจึงเป็นเรื่องของการบ่มเพาะพฤติกรรมทางการเงินที่ดีตั้งแต่เนิ่น ๆ
ออมเงิน 365 วัน ดูจะเป็นวิธีการที่เรียบง่าย โดยตั้งเป้าหมายเก็บเงินตามจำนวนวันในหนึ่งปี เริ่มจากวันที่ 1 เก็บเงิน 1 บาท ไปจนถึงวันที่ 365 เก็บเงิน 365 บาท เมื่อทำครบตามตารางแล้ว จะมีเงินเก็บรวมกันทั้งหมด 66,795 บาท
วิธีนี้มีจุดแข็งเชิงจิตวิทยาที่ช่วยกระตุ้นการออมได้เป็นอย่างดี ข้อดีประการแรกคือการทำให้การออมเป็นเรื่องที่ง่ายและเริ่มต้นได้ทันทีด้วยเงินจำนวนน้อย การเริ่มต้นเพียง 1 บาทในวันแรกไม่ได้สร้างภาระทางการเงินใด ๆ และยังเป็นการสร้างวินัยการออมแบบวันต่อวันอย่างเป็นรูปธรรม
หัวใจสำคัญของการออมที่ประสบความสำเร็จคือการเปลี่ยนทัศนคติจากการ "ออมเงินที่เหลือจากการใช้จ่าย" เป็นการ "ใช้จ่ายเงินที่เหลือจากการออม" หลักการ "ออมก่อนใช้" หรือ “Pay Yourself First” นี้ หมายถึงการจัดสรรเงินออมทันทีที่ได้รับเงิน ไม่ว่าจะเป็นจากผู้ปกครองหรือจากการทำงานพิเศษ
และรู้จักใช้เครื่องมือดิจิทัล การทำบัญชีรายรับ-รายจ่ายที่ดูเป็นเรื่องน่าเบื่อ สามารถปรับให้สะดวกมากขึ้นด้วยแอปพลิเคชันทางการเงินที่มีฟังก์ชันช่วยออม
สุดท้ายแล้วเงินเก็บก้อนแรกหรือความมั่นคงทางการเงินที่หลายคนใฝ่ฝัน ไม่ได้เกิดขึ้นจากโชคชะตาหรือรายได้ที่สูงลิ่ว แต่เกิดจากการตัดสินใจเล็ก ๆ ที่มั่นคงในทุก ๆ วัน การเริ่มต้นสร้างนิสัยที่ดีตั้งแต่วันนี้ จึงเป็นการลงทุนที่คุ้มค่าที่สุดในชีวิตเพื่ออนาคตที่มั่นคงอย่างแท้จริง
ที่มา : ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.), มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย