การทำเกษตรผสมผสานเป็นการทำเกษตรอีกรูปแบบหนึ่ง ของเกษตรยั่งยืน ที่สร้างรายได้และกระจายรายได้ตลอดทั้งปี โดยไม่ต้องนั่งรอรายได้จากพืชหลักเพียงอย่างเดียว ซึ่งการปรับเปลี่ยน ทางกรมพัฒนาที่ดิน โดยสถานีพัฒนาที่ดินสุรินทร์ ได้มาให้ความรู้ทั้งในการปรับปรุงบำรุงดิน แบ่งพื้นที่การทำเกษตรได้อย่างเหมาะสม
ซึ่งจากพื้นที่ที่ไม่เหมาะสมในการทำนา ประกอบกับการทำเกษตรแบบเดิมๆ ส่งผลให้ดินมีความเสื่อมโทรม ผลผลิตตกต่ำ ทำให้ นางพิกุล บุญครอง เกษตรกรบ้านปราสาทเบง ต.กาบเชิง อ.กาบเชิง จ.สุรินทร์ ผันตัวจากเกษตรกรที่ทำเกษตรเชิงเดี่ยว ทำนาอย่างเดียว แบ่งพื้นที่มาทำเกษตรผสมผสาน ปลูกพืชหลากหลาย และเลี้ยงสัตว์ ในพื้นที่ให้เกิดประโยชน์สูงสุด
นางสาวศศิธร หุ่นทอง นักวิชาการเกษตรปฏิบัติการ สถานีพัฒนาที่ดินสุรินทร์ กล่าวว่า จากเดิมนางพิกุลทำนาเป็นหลัก แต่พื้นที่ตรงนี้มีลักษณะเป็นดินดอน จะไม่เหมาะสมในการทำนา ดินความอุดมสมบูรณ์ต่ำ สถานีพัฒนาที่ดินสุรินทร์ จึงเข้ามาส่งเสริมครั้งแรกคือสนับสนุนแหล่งน้ำในไร่นานอกเขตชลประทานหรือบ่อจิ๋ว หลังจากที่นางพิกุล ได้รับสระน้ำไปแล้วก็มีการปรับเปลี่ยนจากที่ทำนาอย่างเดียว มาเป็นพืชผสมผสาน เราก็มีการมาตรวจดินวิเคราะห์ดิน หลังจากนั้นก็มีการปรับปรุงบำรุงดินด้วยการสนับสนุนปูนโดโลไมท์ รวมทั้งสนับสนุนหญ้าแฝกปลูกรอบคันสระน้ำเพื่อป้องกันการพังทลายของหน้าดิน หลังจากที่มีการติดตาม ประเมินผลจะเห็นได้ชัดว่าเกษตรกรมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น
...
นอกจากนี้ สถานีพัฒนาที่ดินสุรินทร์ยังได้เข้ามาส่งเสริมปัจจัยในการผลิตปุ๋ยอินทรีย์ แนะนำวิธีการผลิต และใช้ในแปลงเกษตร ดังเช่นสารเร่งซุปเปอร์ พด.2 ที่ช่วยให้พืชเจริญเติบโต กระตุ้นการงอกของเมล็ด เพิ่มการย่อยสลายตอซังพืชได้ ซึ่งเกษตรกรสามารถใช้วัสดุเหลือใช้ในครัวเรือนผักหรือผลไม้ ที่เหลือจากการประกอบอาหารมาทำเป็นน้ำหมักชีวภาพได้ เป็นการลดต้นทุนการผลิตให้แก่เกษตรกร พืชผักปลอดสารพิษ ปลอดภัย สร้างรายได้ สร้างความสุข
ด้าน นางพิกุล กล่าวว่า หลังจากได้สระน้ำจากสถานีพัฒนาที่ดินก็หันมาเลี้ยงปลา เลี้ยงกบเพื่อเพิ่มรายได้ ใช้พื้นที่ให้เกิดประโยชน์สูงสุด แต่ก่อนปลูกข้าวอย่างเดียว ประสบปัญหาพื้นที่ดินตรงนี้เป็นที่เนินสูงและทำนาได้น้อย ผลิตผลิตก็ตกต่ำ ต้องรอน้ำฝนและช่วงหลังมาฝนก็ทิ้งช่วงนานทำให้นาแห้งแล้งมาก หลังจากนั้นจึงหันมาแบ่งพื้นที่ทำเกษตรผสมผสานตามคำแนะนำของเจ้าหน้าที่สถานีพัฒนาที่สุรินทร์ แต่ก็ทำนาด้วย การทำนาก็ทำอินทรีย์ทั้งหมด หลังจากทำนาก็หว่านเมล็ดพันธุ์ปุ๋ยพืชสด ปอเทือง ที่ได้รับการสนับสนุนเมล็ดจากพัฒนาที่ดินสุรินทร์ เพื่อปรับปรุงบำรุงดิน ทำให้มีรายได้เพิ่มขึ้น หากเราขยันก็สามารถขายผักได้ตลอดปี เพราะเรามีน้ำ มีปลา มีกบ พืชผักสวนครัว รอบสระนอกจากปลูกแฝกเพื่อป้องกันการชะล้างพังทลาย ยังมีการปลูกหญ้าเนเปียร์เสริม นำไปทำเป็นอาหารวัวอาหารปลา อาหารหมู ลดต้นทุนได้มาก แค่นำหญ้าเนเปียร์มาบดก็ทำเป็นอาหารปลาได้แล้ว นอกจากนี้ยังเพาะพันธุ์พืชอีกหลายอย่าง เช่น กระเจียวนา ไม้แดง หารายได้อีกช่องทางหนึ่งด้วย
สำหรับเกษตรกรที่มีความสนใจ อยากพัฒนาที่ดินไม่ว่าจะเป็นแหล่งน้ำในไร่นานอกเขตชลประทานหรือว่าบ่อจิ๋ว และสารเร่งซุปเปอร์ พด. ต่างๆ รวมทั้งการปรับปรุงบำรุงดิน โดยสามารถขอรับปูนโดโลไมท์ หญ้าแฝก หรือติดต่อสอบถามได้ที่สถานีพัฒนาที่ดินสุรินทร์ หรือสถานีพัฒนาที่ดินใกล้บ้านท่านได้โดยตรง.
