ส่องร่างพ.ร.บ.โลกร้อน เปิด 6 จุดอ่อน-ช่องโหว่

การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ “กำลังเป็นภัยคุกคามระดับโลก” ก่อให้เกิดภัยพิบัติทางธรรมชาติที่หนักทั้งในเชิงความถี่และความรุนแรง จากเดิม “ประเทศไทย” อาจจะได้รับผลกระทบแบบเฉี่ยวๆ แต่ในอนาคตอาจจะต้องเผชิญกับภัยพิบัติอย่างเต็มรูปแบบไม่ว่าจะเป็นคลื่นความร้อน ฝนตกหนักผิดปกติ น้ำท่วม และภัยแล้งรุนแรง กระทบต่อทางเศรษฐกิจ สังคม และคุณภาพชีวิตประชาชนโดยตรงอย่างเหตุ “น้ำท่วมภาคเหนือ และภาคใต้ในปี 2567” ก็สะท้อนผลกระทบชัดเจนแล้วเพื่อรับมือกับสภาวการณ์นี้ “รัฐบาล” ก็ได้ผลักดันร่าง พ.ร.บ.การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ พ.ศ....เบื้องต้นผ่านความเห็นชอบจาก “คกก.แห่งชาติในหลักการแล้ว” ก่อนจะเสนอให้สำนักเลขาธิการ ครม.เห็นชอบเดือน ก.พ.2568 ส่งให้กฤษฎีกาตรวจร่างกฎหมายใหม่นำเข้าสภาฯ ตราเป็นกฎหมายบังคับใช้ต่อไปแม้ร่าง พ.ร.บ.ฉบับนี้เป็นก้าวสำคัญในการรับมือวิกฤติการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ แต่เมื่อนำความเห็นที่ประชาชนเสนอผ่านเวทีต่างๆทั่วประเทศและข้อเสนอเครือข่าย 19 มหาวิทยาลัยด้านภัยพิบัติมาประกอบก็มีความท้าทายหลายประการ ดร.พิจิตต รัตตกุล ประธานเครือข่ายพัฒนาความเข้มแข็งต่อภัยพิบัติไทย (TNDR) เห็นว่า ประการแรก...“การมีส่วนร่วมของตัวแทนภาคประชาชน” หนึ่งในประเด็นสำคัญคือองค์ประกอบ คกก.นโยบายการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศแห่งชาติภายใต้ร่าง พ.ร.บ.ฉบับนี้ส่วนใหญ่เป็นตัวแทนจากภาครัฐ และข้าราชการระดับสูง ทำให้ขาดมุมมองที่ครอบคลุมภาคประชาชน องค์กรพัฒนาเอกชน นักวิชาการ และชุมชนท้องถิ่นซึ่งแม้จะกำหนดให้มีตัวแทนจาก “ภาคประชาสังคม 1 คนก็ตาม” ก็ยังเป็นจำนวนน้อยเกินไปจนไม่สมดุลกับตัวแทนจากภาคส่วนอื่นๆ จึงควรมีระบบคัดเลือกที่เป็นกลางและโปร่งใสในการแต่งตั้งตัวแทนภาคประชาชนให้มีความหลากหลายเพราะทุกคนล้วนได้รับผลกระทบต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศในมิติแตกต่างกันออกไปทั้งต้องตรวจสอบประเมินผลงานของคณะกรรมการฯ “เพื่อให้มั่นใจว่าการดำเนินงานมีความเป็นธรรม และครอบคลุมทุกภาคส่วน” เพราะหากเกิดภัยแล้งอุณหภูมิบนดอยสูงขึ้นจนเพาะปลูกไม่ได้ก็จะมีตัวแทนของคนบนดอย และกลุ่มชาติพันธุ์คอยเป็นปากเสียงด้วย ดังนั้นการมีส่วนร่วมของประชาชนหลายภาคส่วนจึงจำเป็น ประการที่สอง...“ให้ความสำคัญการปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศน้อย” เพราะการปรับตัวในที่นี้หมายถึง “เมื่อภัยพิบัติมาเรายังอยู่รอดได้ อยู่ร่วมกับภัยได้ และไม่ตาย” ถ้าเปรียบเทียบ PM 2.5 ก็ต้องพร้อมรับมือ สวมหน้ากาก มีห้องเรียนปลอดฝุ่น มีห้องปลอดฝุ่นสาธารณะเตรียมไว้เสมอเพราะหากทำให้ฝุ่นพิษหายไปไม่ได้ “แต่ช่วยลดจำนวนคนเจ็บ และคนตายลงได้ก็ยังดี” มิเช่นนั้นเมื่อเจอภัยพิบัติมาถึงคนในเมืองจะอยู่กันอย่างวิกฤติ “ร่าง พ.ร.บ.ฉบับใหม่นี้” ต้องเพิ่มกฎระเบียบที่ทำให้การปรับตัวของสังคมและชุมชนต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศถูกให้ความสำคัญมากขึ้นเพื่อให้การลดก๊าซเรือนกระจก และการปรับตัวต่อสภาพอากาศสมดุลกัน สร้างความยืดหยุ่นพร้อมรับมือกับผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตโดยมีกรรมการในระดับต่างๆ กำหนดทิศทางแผนการปรับตัวในระดับชุมชน ตำบล อำเภอ จังหวัด และประเทศ รวมทั้งกรรมการรายสาขา 6 ด้านตามแผน National Adaptation Plan : NAP ด้วยเนื่องจากผลกระทบ “การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศต่อชุมชน” มีความแตกต่างที่หลากหลาย เหตุนี้ชุมชนมีสิทธิเลือกวิธีการปรับตัวที่เหมาะสมกับ “คนในชุมชนเอง” โดยรัฐให้การสนับสนุนได้อย่างเต็มที่ ประการที่สาม...“ความเสี่ยงจากกลไกคาร์บอนเครดิต” กลไกนี้อาจเป็นแนวทางที่ช่วยลดก๊าซเรือนกระจกได้ “แต่หากไม่มีการกำกับดูแลที่เหมาะสมอาจนำไปสู่การฟอกเขียว (Greenwashing)” ทำให้โรงงานอุตสาหกรรมที่ร่ำรวยสามารถปลูกป่าเอาคาร์บอนเครดิตได้ในปริมาณมากรวมทั้งซื้อคาร์บอนเครดิตจากแหล่งอื่นด้วยโดยไม่จำเป็นต้องลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกที่ต้นทางเลย หรืออาจเกิดการผลักภาระไปยังกลุ่มคนรายได้น้อย “หากไม่มีมาตรการตรวจสอบ และควบคุมป้องกันการใช้ระบบนี้” เพื่อผลประโยชน์เชิงพาณิชย์โดยไม่ลดมลพิษที่ต้นทาง “ภาครัฐ” ควรเป็นผู้นำในการสร้างมาตรฐาน และหลักเกณฑ์ที่โปร่งใสและตรวจสอบได้ย้ำต่อประการที่สี่...“การส่งเสริมกลไกที่หลากหลาย” ถ้าดูตามมาตรา 6.8 ของความตกลงปารีส (Paris Agreement) ประเทศต่างๆสามารถออกแบบแนวทางลดก๊าซเรือนกระจกที่หลากหลายโดยไม่ต้องอิงกับกลไกตลาดคาร์บอนได้ แต่ว่าร่าง พ.ร.บ. ฉบับใหม่นี้ยังคงให้น้ำหนักกับตลาดคาร์บอนเป็นหลักเช่นนี้ควรเพิ่มมาตรการที่ไม่อิงกับตลาด เช่น การพัฒนาชุมชนที่ยั่งยืนโดยการสนับสนุนทางการเงินให้กับชุมชนที่พัฒนาการขนส่งสาธารณะที่ไม่ปล่อยก๊าซเรือนกระจก การอนุรักษ์ป่าไม้อย่างการฟื้นฟูป่าชายเลน และพื้นที่ชุ่มน้ำ หรือการส่งเสริมพลังงานหมุนเวียน เพื่อให้เกิดการดำเนินงานอย่างเป็นธรรมและไม่เป็นภาระต่อประชาชน ประการที่ห้า...“การบังคับใช้กฎหมายและบทลงโทษที่ไม่เข้มงวดพอ” แม้มีบทลงโทษการละเมิด “ส่วนใหญ่เป็นการปรับเป็นพินัย” โดยเฉพาะองค์กรขนาดใหญ่ที่ปล่อยก๊าซเรือนกระจกในปริมาณสูงควรกำหนดบทลงโทษผู้ที่ฝ่าฝืนที่รุนแรงขึ้น เช่น ระงับใบอนุญาตบริษัทไม่ปฏิบัติตามกฎหมายก็เป็นแนวทางสมควรนำมาพิจารณาประการสุดท้าย...“กำหนดให้แผนการพัฒนาโครงการของรัฐใดๆ ต้องคำนึงถึงผลกระทบด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศร่วมด้วย” โดยเฉพาะในโครงการขนาดใหญ่ของรัฐต้องพิจารณาตั้งแต่การออกแบบโครงสร้างพื้นฐาน (Mainstreaming Climate Change Adaptation : Mainstreaming CCA)สิ่งนี้ก่อให้เกิดความยั่งยืน “ลดความเสี่ยงต่อภัยพิบัติในอนาคต” อย่างการประเมินผลกระทบจากแนวโน้มระดับน้ำทะเลที่สูงขึ้น และภัยพิบัติที่เกิดบ่อยครั้งในพื้นที่โครงการ หรือวางแผนโครงสร้าง และวัสดุที่ใช้ก่อสร้างในโครงการเพื่อป้องกันเหตุน้ำท่วม ดินโคลนถล่ม แนวคิดนี้คล้ายกับการประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อม (EIA) โดยจะเป็นข้อกำหนดทางกฎหมายอยู่แล้ว ดังนั้น ร่าง พ.ร.บ. ฉบับนี้จึงควรกำหนดแนวทางที่ชัดเจน เช่น กำหนดตัวชี้วัด และมาตรฐานสำหรับโครงการขนาดใหญ่ของภาครัฐให้ต้องผ่านการประเมินผลกระทบด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศควบคู่ไปกับ EIA/EHIA ก่อนจึงจะได้รับอนุมัติให้ดำเนินโครงการได้สุดท้าย “ร่าง พ.ร.บ.การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศฉบับล่าสุด” หากเราช่วยกันให้กฎหมายใหม่นี้ หรือกฎหมายชั้นรองอื่นๆที่จะเกิดขึ้นตามมาได้ก้าวผ่านความท้าทายนี้ไปได้ก็คงเป็นผลดีไม่น้อย...คลิกอ่านคอลัมน์ “สกู๊ปหน้า 1” เพิ่มเติม

ส่องร่างพ.ร.บ.โลกร้อน เปิด 6 จุดอ่อน-ช่องโหว่

ข่าวหนังสือพิมพ์เนื้อหาพิเศษเฉพาะสมาชิกหนังสือพิมพ์เท่านั้น

เดิมพัน 4 เดือน ครม.อนุทิน บทพิสูจน์สู่นายกฯอีกสมัย

ติดไฟแดง

ร่วมสร้าง “พัทยา” คว้าดาว Creative City of Film (2)

ต้อนรับ “หญิงเก่ง” ศุภจี อีกหนึ่ง “ความหวัง” คนนอก

ข่าวไทยรัฐออนไลน์

เบลารุสปล่อยตัวนักโทษการเมือง 52 คน แลกสหรัฐฯ ผ่อนคลายคว่ำบาตร

รอดยาก "เชียเรอร์" ฟันธง แมนยูฯ บุกแพ้ แมนฯ ซิตี้ บิ๊กแมตช์พรีเมียร์ลีก

หลักการกินยาให้ได้ประโยชน์

โปรแกรมบอลพรีเมียร์ลีก อังกฤษ 2025-26 นัดที่ 4 ระหว่างวันที่ 13-14 ก.ย. 68

ส่องร่างพ.ร.บ.โลกร้อน เปิด 6 จุดอ่อน-ช่องโหว่

แชร์ข่าว

ข่าวหนังสือพิมพ์เนื้อหาพิเศษเฉพาะสมาชิกหนังสือพิมพ์เท่านั้น

ข่าวไทยรัฐออนไลน์